Bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Tấn Vũ, Đơn vị Điều trị Ban ngày, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cơ sở 3, cho biết lạc tiên hay còn gọi cây chùm bao, cây lạc, cây nhãn lồng, lồng đèn, hồng tiên, long châu quả, mắc mát. Tên khoa học Passiflora foetida L, thuộc họ Lạc tiên Passifloraceae. Lạc tiên là một loại cây mọc leo, thân mềm, trên có rất nhiều lông mềm. Quả lạc tiên hình tròn, được bao bọc bởi lá bắc. Quả sống có màu xanh vị chua, quả chín vàng có vị ngọt, ăn được.
"Hầu hết các bộ phận của lạc tiên đều được sử dụng để làm dược liệu (trừ phần rễ), dùng tươi hay phơi khô mà chế thuốc sắc hay pha rượu thuốc. Để làm thuốc, người ta thu hái các bộ phận trên mặt đất, rửa sạch, phơi khô, cắt đoạn 3-5 cm, trước khi dùng sao hơi vàng cho thơm. Lạc tiên có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, an thần, thanh nhiệt, chỉ thống", bác sĩ Vũ chia sẻ.
Một số bài thuốc sử dụng cây lạc tiên
Chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh. Dùng khoảng 16 g lạc tiên sắc lấy nước uống mỗi ngày. Uống trước khi đi ngủ khoảng 1 tiếng. Hoặc có thể kết hợp lạc tiên với lá vông, lá dâu, tâm sen để nấu thành cao lỏng. Mỗi ngày dùng khoảng 4-5 g cao lỏng để uống, sử dụng trước khi đi ngủ giúp chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh.
Khắc phục chứng ghẻ ngứa, viêm da. Dùng khoảng 100 g lạc tiên tươi hoặc khô nấu với 2 lít nước. Để nước nguội thì dùng tắm hoặc rửa lên vùng da viêm ngứa. Bài thuốc này giúp khắc phục chứng ghẻ ngứa, viêm da.
Trị mất ngủ, thanh nhiệt. Dùng khoảng 60 g quả lạc tiên đem rửa sạch, sắc lấy nước. Pha thêm chút đường và chia thành 2 lần uống trước bữa ăn, giúp trị mất ngủ, thanh nhiệt.
Giải độc gan. Sử dụng 12 g hạt sen, 15 g cỏ mọc, 20 g lạc tiên, 10 g cỏ tre, 10 g lá dâu, 12 g lá vông nem, 6 g cam thảo, 6 g xương bồ, 10 g táo nhân sao. Cho các dược liệu vào ấm, sắc với 600 ml nước với lửa nhỏ. Đợi cho đến khi nước cạn còn khoảng 200 ml thì chia thành 2 lần và uống trong ngày. Kiên trì thực hiện trong vòng 1 tháng giúp thanh nhiệt cơ thể, giải độc gan.
Vitamin B2. Dùng khoảng 500 g quả lạc tiên chín đem đi bổ đôi, nạo lấy phần ruột và đem ép lọc lấy dịch quả. Hòa khoảng 250 g đường với 200 ml nước sôi để cho nguội. Cho phần nước ép quả lạc tiên vào nước đường và trộn đều. Nước ép quả lạc tiên có mùi thơm khá đặc biệt, vị hơi chua, chứa nhiều vitamin B2 rất cần thiết cho việc thanh lọc cơ thể.
Một số lưu ý khi sử dụng cây lạc tiên
Bác sĩ Vũ lưu ý mặc dù có nhiều công dụng hỗ trợ sức khỏe tuy nhiên khi sử dụng bất kỳ một loại dược liệu nào, kể cả lạc tiên cần phải cẩn thận và sử dụng theo đúng liều lượng cho phép, nếu không thì sẽ phản tác dụng.
Khi sử dụng, vị thuốc lạc tiên có khả năng để lại một số tác dụng phụ như rối loạn chức năng vận động, người mệt mỏi, lo lắng, bồn chồn, không tỉnh táo, buồn nôn, nhịp tim nhanh bất thường, buồn ngủ…
Để sử dụng cây lạc tiên hiệu quả, người dùng cần lưu ý một số vấn đề quan trọng dưới đây:
Chỉ lựa chọn các cây lạc tiên khỏe mạnh, không sâu bệnh để làm thuốc. Trường hợp đi mua, nên tìm tới các nhà thuốc đông y uy tín để đảm bảo chất lượng của dược liệu. Lạc tiên khô cần được bảo quản kỹ lưỡng ở nơi khô ráo, thoáng mát. Nếu phát hiện có dấu hiệu nấm mốc thì tuyệt đối không sử dụng.
Khi sử dụng lạc tiên chữa mất ngủ, cần duy trì đều đặn liên tục từ 7-14 ngày để đem lại hiệu quả cải thiện tốt nhất. Không sử dụng cây lạc tiên trị mất ngủ cho trẻ em dưới 2 tuổi, phụ nữ mang thai và cho con bú, người huyết áp thấp, người suy thận.
Trường hợp bệnh nhân đang sử dụng thuốc an thần hoặc các loại thuốc điều trị bệnh lý khác, cần thận trọng tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các bài thuốc dân gian từ cây lạc tiên.
Hiệu quả chữa trị của cây lạc tiên còn phụ thuộc vào cơ địa mỗi người, mức độ và nguyên nhân gây bệnh. Người bệnh tốt nhất nên trực tiếp tới các cơ sở y học cổ truyền uy tín thăm khám để được bốc thuốc phù hợp với bệnh tình và thể trạng.
Chữa mất ngủ bằng cây lạc tiên cần kết hợp với điều chỉnh chế độ ăn và xây dựng lối sống lành mạnh, tích cực luyện tập thể dục thể thao để sớm cải thiện chất lượng giấc ngủ và đưa cơ thể trở về nhịp sinh học bình thường, khỏe mạnh.